Regie: Ali Asgari, Alireza Khatami | 77 minuten | drama | Acteurs: Bahram Ark, Ali Asgari, Sadaf Asgari, Sara Bahrami, Ardeshir Kazemi, Alireza Khatami, Gohar Kheirandish, Farzin Mohades, Faezeh Rad, Majid Salehi, Arghavan Shabani, Hossein Soleimani, Sarvin Zabetian
Een oude dame op zoek naar haar hond, een klein meisje dat saaie jurken moet passen die ze niet leuk vindt, een man die een vernederend sollicitatiegesprek moet ondergaan en een vader die de naam van zijn pasgeboren zoon kiest; ‘Terrestrial verses’ laat ons zien hoe hoop en dromen worden verbrijzeld in een staatssysteem dat draconische wetten uitoefent. Schrijver en regisseur duo Ali Asgari en Alireza Khatami geven ons een inkijkje in de dagelijkse worstelingen en ontmoetingen van de inwoners van de Iraanse hoofdstad Teheran. Door middel van een reeks van negen kleine verhalen of vignetten zien we hoe ze omgaan met personen buiten het scherm – meestal behorend tot ‘de staat’. De camera beweegt nooit, maar de acteurs verlaten soms het kleine scherm. Wij, de toeschouwers, zijn echter beperkt tot hetzelfde shot, waardoor direct de beperkte bewegingsruimte van de mensen in deze verhalen wordt getoond.
Deze korte film toont de sombere en soms absurde realiteit waarmee Iraniërs te maken hebben. Vast in deze naadloze, eeuwigdurende Kafkaëske nachtmerrie reageren de negen verschillende vignetten van Teheraniërs – sterk variërend in klasse, geslacht en leeftijd – verschillend op hun situaties. Om hun doel te bereiken of zich aan te passen, buigen de meesten hun hoofd voor het systeem, maar sommigen gebruiken het systeem en de structuren in hun voordeel; in wezen worden ze wat ze eerst vreesden en tonen zo de kwetsbaarheid en volatiliteit van een machtssysteem dat op deze angst is gebaseerd. Vooral de verhalen met vrouwelijke hoofdpersonen tonen de willekeur van de structuren en de individuele interacties ermee: een vrouw wordt door een vrouwelijke politieagent als crimineel beschouwd omdat ze haar hoofd heeft geschoren, terwijl een andere aanwezig is bij een sollicitatiegesprek en te maken krijgt met ongewenst flirterig gedrag van haar mannelijke interviewer. Al deze elementen leiden uiteindelijk tot constante paranoia. Toch is misschien het eerste verhaal het meest prangend: het verhaal van David. Zelfs als pasgeboren kind, dat nog niet voor zichzelf kan handelen, toont het systeem al de beperkingen waar de inwoners mee moeten leven. De vader van David mag David niet als naam voor zijn zoon kiezen, omdat het als te ‘Westers’ en niet religieus genoeg wordt beschouwd. Een naam vormt een identiteit, een deel van jezelf zogezegd, maar vanaf het allereerste begin wordt je identiteit al bepaald door een onderdrukkend systeem.
Gedurende alle deprimerende verhalen en de – semi – hoopvolle slotnoot, dat deze systemen op een dag zullen instorten, blijft er een leeg gevoel achter. We zien de absolute horror en vernedering die deze mensen moeten doorstaan, en voelen de dagelijkse druk van een onderdrukkende panoptische staat door zijn enorme apparaat, maar er lijkt weinig verandering te zijn. Hoe kan men dit instorten van het regime bereiken via – hopelijk – een vreedzame overgang? Naast de kleine verzetsdaden van sommige individuen biedt de film geen oplossing of suggestie voor deze ogenschijnlijk belangrijke vraag; waardoor we vastzitten in een zekere status quo. Dit doet echter niets af aan het belang van het tonen van de dagelijkse worstelingen van mensen. Want de kracht van ‘Terrestrial verses’ ligt in het creëren van deze beelden van, zowel de mensen op het scherm als de mensen achter het scherm, die proberen te overleven. We zien de mensen met wie de hoofdpersonen interactie hebben niet, maar het wordt duidelijk dat deze bureaucraten (politieagenten, ambtenaren, bedrijfsmedewerkers, enzovoort) in hetzelfde schuitje zitten, namelijk overleven. Dit wordt delicaat getoond zonder te vervallen in een eendimensionaal verhaal van de kwaadaardige staat versus de goede mensen. We leren hen nauwelijks kennen, maar we kunnen hun emoties en hulpeloosheid sterk voelen.
Met een duur van ongeveer 77 minuten geeft ‘Terrestrial verses’ ons een bottom-up inzicht in de worstelingen van mensen. Het verhoogt ongetwijfeld de bloeddruk van de kijkers, terwijl ze zien hoe de hoop en vreugde uit de gezichten van de protagonisten verdwijnen, maar dit kan slechts een fractie zijn van de horror waarmee Iraniërs – of, breder gezegd, mensen die in onderdrukkende staten leven – te maken hebben. Asgari en Khatami creëren een krachtig beeld dat een autoritair systeem niet eeuwig is. Op een dag zal het, als een aardbeving, instorten. Angst heeft zijn grenzen.
Nick Majchrowicz
Waardering: 4
Bioscooprelease: 25 april 2024
VOD-release: 24 juli 2024
Tags: filmrecensent | Nick Majchrowicz
